De gevolgen hiervan zijn groot. Ruim 1 op de 3 deelnemers stelt door het medicijntekort met meer pijn of klachten te hebben moeten leven

Meer dan de helft (53%) van de medicijngebruikers in Nederland heeft het afgelopen halfjaar last gehad van medicijntekorten en het probleem neemt toe. Dat blijkt uit een peiling van Patiëntenfederatie Nederland onder meer dan 7000 patiënten uit haar achterban. Patiënten ervaren hier vaak hele nare gevolgen door. Patiëntenfederatie Nederland is erg geschrokken van deze resultaten: “In Nederland gebruiken ongeveer 11 miljoen mensen regelmatig medicijnen. Dit gaat dus om miljoenen mensen die niet de zorg krijgen die zij nodig hebben. Dat vinden wij onbestaanbaar in zo’n welvarend land,” aldus Arthur Schellekens, directeur-bestuurder Patiëntenfederatie Nederland.

Problemen waar patiënten een of meerdere keren mee te maken hebben gehad variëren van medicijnen die kort niet te verkrijgen waren tot medicijnen die hele lange tijd niet beschikbaar waren. Op de vraag hoe hier de laatste keer dat dit gebeurde mee omgegaan werd, antwoordt 8% van de deelnemers dat ze een andere dosering meekregen. 45% kreeg vervangende medicatie mee. 30% kreeg de medicijnen (veel) later en 7% kreeg de medicijnen helemaal niet meer.

Patiënten leven met pijn, stress en blijvende gezondheidsschade
De gevolgen hiervan zijn groot. Ruim 1 op de 3 deelnemers stelt door het medicijntekort met meer pijn of klachten te hebben moeten leven: “Patiënten nemen bijvoorbeeld lagere doseringen in dan dat wordt voorgeschreven om langer met hun voorraad te doen. De pijn of andere klachten die dat veroorzaakt nemen ze op de koop toe,” aldus Schellekens. Ook geven patiënten vaak aan nieuwe bijwerkingen te krijgen bij vervangende medicatie. 3% van de deelnemers geeft in het onderzoek aan blijvende gezondheidsschade te hebben overgehouden aan het medicijntekort.

Bij bijna de helft van de deelnemers zorgde het medicijntekort voor veel stress. Dit omdat ze vaak in onzekerheid zitten of ze bijvoorbeeld volgende maand hun noodzakelijke medicijnen nog wel kunnen krijgen: “Deze stress komt bovenop de zorgen die patiënten al hebben over hun ziekte of aandoening. Dat mogen we mensen gewoon niet aandoen,” aldus Schellekens. 

Medicijntekort probleem van iedereen
Uit het onderzoek van Patiëntenfederatie Nederland blijkt ook dat 1 op de 5 deelnemers zijn of haar (vrijwilligers)werk niet meer goed kon uitvoeren als gevolg van het medicijntekort. “Dit laat zien dat het medicijntekort niet alleen een probleem is voor mensen die medicijnen nodig hebben, maar ook voor de rest van de maatschappij. We verliezen honderdduizenden potentiële arbeidskrachten en vrijwilligers omdat we de beschikbaarheid van medicijnen in Nederland niet op orde hebben,” waarschuwt Schellekens.

Probleem groter dan in 2019
Patiëntenfederatie Nederland vraagt al jaren aandacht voor de grote gevolgen voor patiënten die medicijntekorten met zich meebrengen. Zo deden we in 2019 een vergelijkbaar onderzoek waar de ‘Stop de pillenchaos’-actie uit voortkwam. Maar ondanks de aandacht voor dit probleem en de genomen maatregelen, nemen de problemen toe voor patiënten. In vergelijking met onderzoek uit 2019 hadden bijna evenveel patiënten (53% in 2024, 50% in 2019) ervaring met medicijntekorten, maar de impact op hun leven neemt toe. Mensen zitten langer zonder medicijnen en van oplossingen die daarvoor bedacht worden hebben patiënten meer last: “Het gaat de verkeerde kant op. Er moeten daarom echt een paar tanden bij,” aldus Schellekens.

Politiek aan zet
De Tweede Kamer debatteert met de minister over het genees- en hulpmiddelenbeleid in Nederland. In aanloop naar dat debat heeft Patiëntenfederatie Nederland een brief aan de Kamer gestuurd met daarin een aantal aanbevelingen. Zo moet Nederland voor grondstoffen- en productie van medicijnen veel minder afhankelijk worden van landen als China en India. Nederland dient het voortouw te nemen om dit binnen Europa te gaan organiseren. Daarnaast vraagt Patiëntenfederatie Nederland zich af wat de voortgang en de effectiviteit is van de ijzeren voorraden in Nederland. Fabrikanten en groothandels werden een aantal jaar geleden wettelijk verplicht deze voorraden aan te leggen. Vanaf 2024 zou er door de Inspectie op gehandhaafd gaan worden. Gezien de grote problemen met de tekorten vraagt Patiëntenfederatie Nederland zich af of deze afspraken wel toereikend zijn.

Tot slot moeten er volgens Patiëntenfederatie Nederland veel meer heldere afspraken komen over de gerichte inzet van beschikbare medicijnen bij dreigende tekorten. In deze afspraken moet het belang van de zorgbehoefte van de patiënt de belangrijkste prioriteit zijn. Lees hier de volledige brief die Patiëntenfederatie Nederland in aanloop naar dit debat aan de Kamer heeft gestuurd.

Inbreng Patiëntenfederatie voor het debat over Hulp- en Geneesmiddelenbeleid

Bron: Patiëntenfederatie Nederland