Om ervoor te zorgen dat antibiotica ook in de toekomst werkzaam zijn, is het nodig om antibiotica gepast voor te schrijven

Tijdens de coronapandemie schreven huisartsen aanzienlijk minder antibiotica voor. Deze daling stopte na versoepelingen van de coronamaatregelen. Dit onderzoek van het Nivel, het Instituut Verantwoord Medicijngebruik, Rijksuniversiteit Groningen en de Maastricht Universiteit verscheen onlangs in het wetenschappelijk tijdschrift Antibiotics.

Om ervoor te zorgen dat antibiotica ook in de toekomst werkzaam zijn, is het nodig om antibiotica gepast voor te schrijven. Daarmee kan antibioticaresistentie voorkomen worden. Het is daarom belangrijk om de mate van het voorschrijven van antibiotica te volgen, ook tijdens de coronapandemie. Uit eerder onderzoek bleek dat in het eerste jaar van de coronapandemie (2020) het aantal voorschriften voor antibiotica sterk daalde. Uit de nieuwe cijfers blijkt dat dit tijdens de versoepelingen in 2021 weer steeg.

Op de huisartsenpost pas in de tweede lockdown minder antibioticavoorschriften
Waar de daling in het voorschrijven van antibiotica in de huisartspraktijk al meteen inzette bij de eerste lockdown, was dit op de huisartsenpost (huisartsenzorg buiten kantoortijden) pas tijdens de tweede lockdown het geval. Het verschil in voorschrijven tussen huisartsenpraktijk en -post kan verklaard worden doordat de zorg voor luchtwegklachten in huisartsenpraktijken tijdens de eerste lockdown vaak geleverd werd in speciaal daarvoor opgerichte COVID-locaties. Deze aparte locaties konden niet worden meegenomen in de cijfers. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat infecties tijdens de eerste lockdown in de huisartsenpraktijk onbehandeld bleven. Deze konden vervolgens leiden tot ernstigere infecties, waarvoor acute behandeling op de huisartsenpost nodig was.

Nog steeds minder antibiotica in de huisartsenpraktijk
Na de versoepelingen van de coronamaatregelen, in het voorjaar van 2021, schreven huisartsen op huisartsenposten direct weer evenveel antibiotica voor als voor de coronapandemie. Ook in de huisartsenpraktijk werden weer meer antibiotica voorgeschreven, maar daar bleef het niveau nog onder dat van 2019.

Minder antibiotica voor luchtweginfecties dankzij coronamaatregelen
Er werden tijdens de coronapandemie aanzienlijk minder antibiotica voorgeschreven voor luchtweginfecties. Door maatregelen om COVID-19 te beteugelen, zoals de anderhalve metermaatregel en regelmatig handen wassen, waren er simpelweg minder luchtweginfecties. Het voorschrijven van antibiotica voor urineweginfecties daarentegen veranderde nauwelijks. Het krijgen van een urineweginfectie wordt dan ook niet beïnvloed door  de coronamaatregelen.

Over het onderzoek
Voor het vaststellen van de cijfers hebben we gebruikgemaakt van routinematig geregistreerde zorggegevens vastgelegd door huisartsenpraktijken en huisartsenposten die deelnemen aan Nivel Zorgregistraties Eerste Lijn. Voor de analyses zijn gegevens van tussen de 302 en 379 huisartsenpraktijken en 23 en 28 huisartsenposten gebruikt.