Opschaling naar andere zorgverleners of andere regio’s blijft een uitdaging

Om de therapietrouw van patiënten te bevorderen zijn in de afgelopen jaren verschillende interventies met succes in gebruik genomen. Dit implementatieproces heeft plaatsgevonden in de vier eerste ‘proeftuinen Therapietrouw’, die van 2020 tot 2024 liepen. Zowel zorgverleners als de patiënten waren tevreden over het Proeftuinen-project. Zorgverleners vonden het implementeren van de therapietrouw-interventies goed haalbaar. Zowel zorgverleners als patiënten waardeerden het betere contact met elkaar in de apotheek. De effecten op het medicijngebruik van de patiënten zijn wisselend. Opschaling naar andere zorgverleners of andere regio’s blijft een uitdaging, met name door groeiende arbeidsmarkttekorten en een niet-passende financieringsstructuur in de apotheek. Dit blijkt uit een kennissynthese van het Make-It consortium, dat wordt gecoördineerd door het Nivel.

Make-It staat voor ‘Medication Adherence Knowledge, Expertise and Implementation Taskforce’. Het Make-It consortium heeft vanaf 2020 vier projecten begeleid en geëvalueerd, van vier zogenaamde ‘proeftuinen’ om therapietrouw in de dagelijkse praktijk te bevorderen, in Almere, Amersfoort, Amsterdam en Utrecht. Momenteel zijn vier andere proeftuinen (Friesland, Noord-Limburg, Vleuten/Leiden en Curaçao/Aruba) in de afrondende fase van hun proeftuinprojecten. Ook zij krijgen begeleiding van het consortium. Op verzoek van ZonMw heeft het Make It-consortium een kennissynthese gemaakt over de stand van zaken tot halverwege 2024.

Succesvolle implementatie: bevlogen projectleiders doen veel
De eerste vier proeftuinen laten zien dat implementatie van therapietrouw-interventies goed mogelijk is. In deze proeftuinen werden therapietrouw-interventies ingezet die in eerder onderzoek getest waren. Elke proeftuin paste de interventies aan aan hun lokale setting en aan de gekozen doelgroep. Om de interventie goed te implementeren zetten de proeftuinen een breed arsenaal aan implementatiestrategieën in, bijvoorbeeld: het creëren van draagvlak bij management en uitvoerders; het ontwikkelen van educatieve materialen; en het geven van feedback aan deelnemende zorgverleners. Het blijkt dat de implementatie van de interventies, zeker in het begin, vraagt om een stevige tijdsinvestering van de projectleiders en zorgverleners in de proeftuinen. Een bevlogen projectleider is daarom een van de belangrijkste succesfactoren in de vier eerste proeftuinen. Ook in de tweede serie proeftuinen tekent dit zich af als een belangrijke succesfactor.

Tevreden patiënten en zorgverleners, maar effect op therapietrouw niet altijd aanwezig
In alle proeftuinen zijn apotheekteams de uitvoerders van het project. De meeste apotheekteams waarderen het om deel te nemen aan de proeftuin. Het werkplezier neemt toe, met name omdat de zorgverleners meer en beter met de patiënten praten over hun medicatiegebruik. Dat is juist ook iets wat patiënten zeer waarderen; zij voelen zich beter gezien. Als resultaat valt te vermelden dat niet alle interventies een effect hadden op de therapietrouw. Voor duurzame effecten dienen interventies dan ook voldoende intensief te worden uitgevoerd over een langere periode. Dit biedt aanknopingspunten voor verbetering en aanscherping van het proces van implementatie van de ontwikkelde interventies.

Opschaling van gebruik van de therapietrouw-interventies blijft een uitdaging
Alle in de proeftuinen gebruikte interventies kunnen worden uitgerold naar andere settings. Hierbij is wel voldoende aandacht nodig voor het aanpassen van de interventie aan lokale behoeften, voor het regelen van de processen en voor het zorgen voor goede ondersteuning bij het implementeren. Opschaling blijft een uitdaging, vanwege het gebrek aan vergoedingen en personeelstekorten in de apotheek. Daarom zou het goed zijn om te bekijken hoe het huidige takenpakket van het apotheekteam anders kan worden ingericht. er meer oog zijn voor verdere stroomlijning van werkzaamheden binnen de apotheek, zodat apotheekteams ook binnen de krappe kaders die er zijn innovatief kunnen zijn.

Over het onderzoek
De kennissynthese over de stand van zaken omtrent het proeftuinenproject tot halverwege 2024, is gebaseerd op een onderzoek in de vorm van interviews, focusgroepen, workshops, expertraadpleging, literatuuronderzoek, verslagen van begeleidingsgesprekken, eindverslagen voor ZonMw en rapportages van de proeftuinen. Het project ‘Proeftuinen Therapietrouw: implementeren van therapietrouw-interventies in de praktijk’ wordt begeleid door het Make-It consortium, waarvan het Nivel de coördinator is. Andere leden van het consortium zijn: Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, de Sint Maartenskliniek, Amsterdamumc, SIR institute for pharmacy practice and policy en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Zowel het Make-It consortium als de proeftuinen ontvangen financiering van ZonMw.

Bron: Nivel