In veel zorginstellingen wordt tandheelkundige zorg verleend onder omstandigheden die niet aan de professionele normen voldoen

‘De kwaliteit van tandheelkundige zorg door ketens laat vaak te wensen over en het kost de gemeenschap ook nog eens heel veel geld.’ Anita Visser, hoogleraar geriatrische tandheelkunde in het UMCG, is duidelijk in haar oordeel over ketens die op commerciële basis tandzorg aanbieden aan zorginstellingen en hun kwetsbare bewoners.

Steeds vaker commerciële mondzorg in zorginstellingen
In verpleeghuizen en in zorginstellingen voor gehandicapten nemen steeds vaker grote commerciële ketens de tandheelkundige zorg over van individuele tandartsen. Deze ketens sluiten contracten af met de zorginstellingen waardoor alle bewoners automatisch onder hun zorg vallen. Anita Visser: ‘Ze presenteren zich als betrouwbare partners die continuïteit en kwaliteit bieden, met beloftes als 24/7 beschikbaarheid en een breed netwerk van zorgprofessionals. In werkelijkheid blijkt dat de beloofde kwaliteit vaak niet waargemaakt kan worden. Want wat heb je aan een dienstdoende tandarts 200 kilometer verderop?’

Onervaren medewerkers
Volgens Visser werken deze organisaties door personeelstekorten veelal met jonge, onervaren mondzorgverleners. ‘Zij hebben onvoldoende ervaring en kennis op gebied van de complexe tandheelkundige zorg voor oudere, kwetsbare patiënten. Dat levert uiteraard risico’s op voor de kwaliteit van de zorgverlening aan kwetsbare groepen in instellingen.’

Onvoldoende kwaliteit
In veel zorginstellingen wordt tandheelkundige zorg verleend onder omstandigheden die niet aan de professionele normen voldoen. Visser: ‘Veel ketens vinden bijvoorbeeld dat je op de kamer van een bewoner goede mondzorg kan verlenen. Maar iedereen begrijpt dat je op een keukenstoel of in een bed in plaats van in een ingerichte tandartskamer, natuurlijk niet die kwaliteit van zorg kan bieden. Maar het niet hoeven inrichten van zo’n kamer scheelt wel veel geld en is voor een zorginstelling fijn omdat ruimte schaars is.’ 

Geen persoonlijke band met cliënten 
Hoe meer zorginstellingen mondzorg afnemen van een keten, hoe meer de ketens kunnen verdienen. Voor de zorgverleners van zo’n keten betekent het dikwijls dat ze veel en ver moeten reizen om alle instellingen van zorg te kunnen voorzien. Zo moeten zij vaak meerdere locaties op één dag bezoeken, waardoor er weinig tijd overblijft voor daadwerkelijke zorg. Omdat dit voor veel mondzorgverleners belastend is, is er bij de ketens veel wisseling van personeel. Visser: ‘Dit gaat ten koste van de continuïteit en persoonlijke band met cliënten. Uiteindelijk lijkt hierbij het verdienmodel belangrijker te zijn dan goede zorg.' 

Onnodige zorg voor extra declaraties
Naast de mindere kwaliteit van zorg is deze commerciële benadering Visser een doorn in het oog. ‘Zij zien tandheelkunde puur en alleen als een verdienmodel. Om maar meer te kunnen declareren, bieden zij ook regelmatig onnodige zorg aan. Bijvoorbeeld extra controles of behandelingen door preventieassistenten. Dit zet de geloofwaardigheid van de tandheelkunde onder druk.’

'Mondzorg wordt zo een verdienmodel, waar veel geld in omgaat'

Tandzorg als verdienmodel
Soms worden ingrepen vermeden om juist meer te kunnen declareren. Visser: ‘Neem bijvoorbeeld het niet verwijderen van infectieuze wortelresten, vaak onder het mom dat dit te belastend is voor de patiënt of te ingewikkeld voor een reguliere tandarts. In werkelijkheid leidt het niet uitvoeren van deze ingrepen tot herhaaldelijke controles. Dan wordt 20 minuten zorg voor het verwijderen van een wortelrest ineens een klus van enkele uren, omdat regelmatig gekeken moet worden of het wel goed gaat. En alle vormen van zorg zijn te declareren. Zo wordt de mondzorg van een zorgmodel een heus verdienmodel, waar veel geld in omgaat.’

Ingrijpen door zorgverzekeraars moeilijk
Volgens Visser tast deze werkwijze niet alleen de kwaliteit van de zorg aan, maar ook de ethiek binnen de sector. De weerstand tegen deze praktijken groeit. ‘Zorgverzekeraars worstelen ook met deze ontwikkeling. Zij zien misstanden, maar kunnen te weinig ingrijpen onder andere door het ontbreken van duidelijke normen voor zinnige zorg. Daardoor kunnen commerciële zorgverleners behandelingen declareren die als twijfelachtig te beschouwen zijn, maar die een keten als uitstekende zorg bestempelt. Een voorbeeld is zes keer per jaar een goed functionerend kunstgebit controleren. Het kan niet worden gecorrigeerd door zorgverzekeraars of zorgkantoren.’ 

Weinig wetenschappelijk bewijs zinnige zorg
Pogingen om normen voor zinnige zorg vast te leggen stuiten op het feit dat er te weinig onderzoek beschikbaar is. Wetenschappelijke publicaties zijn er bijna niet omdat het als vanzelfsprekend wordt ervaren wat zinnige zorg is. Onderzoeksresultaten op dat vlak worden ook vaak afgewezen voor publicatie omdat het een te kleine doelgroep aanspreekt. Volgens Visser staan zorgprofessionals die pleiten voor morele en kwalitatieve standaarden er vaak alleen voor.

Aantasting Nederlandse zorgstelsel
Visser is duidelijk in haar beoordeling: ‘Zorg ontworpen om snel veel geld te verdienen tast de kern van het Nederlandse zorgstelsel aan. De nadruk ligt dan steeds meer op geld verdienen in plaats van zorg verlenen. Ik pleit dan ook voor een herwaardering van de zorgethiek en meer samenwerking tussen zorgprofessionals om te voorkomen dat commerciële belangen de kwaliteit van zorg verder uithollen.’
 
Een Vandaag
Eerder dit jaar was Anita Visser te zien in een uitzending van actualiteitenprogramma Een Vandaag over dit onderwerp. 

Bron: UMCG