Aan de fysieke toegankelijkheid van stembureaus is de laatste jaren aandacht besteed, maar mensen met een visuele of verstandelijke beperking ervaren nog veel obstakels.

Het uitwerken en toepassen van bestaande oplossingen, zoals partijprogramma’s in eenvoudige taal of betere verlichting in stemhokjes, kunnen al veel verschil maken. Dit blijkt uit vragenlijst-onderzoek van onderzoeksinstituut NIVEL en het Trimbos-instituut in opdracht van het College voor de Rechten van de Mens.

Mensen met een visuele beperking ervaren veel problemen met het lezen van de informatie. Mensen met verstandelijke beperkingen hebben moeite met het begrijpen van de informatie. Beide groepen ervaren hierdoor problemen in het stemhokje op de dag zelf. Mensen met een lichamelijke beperking ervaren minder problemen, maar hebben enige moeite in het stemlokaal en met het bereiken en binnengaan van het stemlokaal. Mensen met een psychische aandoening ondervinden weinig hindernissen. Zelfstandig stemmen van mensen met een beperking zou makkelijker gemaakt kunnen worden met hulpmiddelen die mogelijk al beschikbaar zijn.

Eenvoudige oplossingen
De meest genoemde oplossingen zijn digitaal stemmen, hulp in het stemhokje, stemmen per post en begrijpelijke informatie over praktische zaken en partijprogramma’s. Verder zijn er eenvoudige oplossingen die al voorhanden zijn, maar niet altijd worden gebruikt, zoals eenvoudige informatie, een handzaam stembiljet, zitplaatsen in het stemlokaal en audioversie van de teksten. Gemeenten experimenteren met oplossingen anders dan het traditionele stemhokje, zoals mobiele stembussen.

Obstakels bij het stemmen
Veel mensen met een beperking bereiden zich goed voor wanneer ze gaan stemmen: ze oefenen, ze nemen hun eigen loep mee, ze nemen iemand mee die hen kan helpen en lezen de wettelijke regelingen erop na. Toch lopen ze soms tegen hindernissen aan. Belangrijke obstakels zijn het lezen en begrijpen van informatie over de verkiezingen, het naar het stembureau toegaan en de handelingen in het stemlokaal, zoals lezen, invullen en in de bus stoppen van het stembiljet.

Recht op politieke participatie
Volgens artikel 29 VN-verdrag handicap, waarin het recht op politieke participatie benoemd is, heeft iedereen recht om bij verkiezingen zijn stem uit te brengen. Mensen met een beperking moeten op voet van gelijkheid met anderen hun politieke rechten kunnen genieten. Het NIVEL heeft i.s.m. het Trimbos-instituut in opdracht van het College voor de Rechten van de Mens onderzoek gedaan naar de toegankelijkheid van de verkiezingen in Nederland in maart van dit jaar. Daarvoor zijn kort na de verkiezingen vragenlijsten gestuurd naar mensen met een lichamelijke of een visuele beperking, naasten van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met psychische aandoeningen. In totaal namen 1.010 mensen met een beperking deel aan het onderzoek.

Lees ook het rapport van het College voor de Rechten van de Mens.