In sommige families komen mutaties in genen voor die een verhoogd risico op kanker geven

Uit laboratoriumonderzoek van hoogleraar Marcel van Vugt van het UMCG blijkt dat mutaties in BRCA1 of BRCA2,  die erfelijke borstkanker  en eierstokkanker veroorzaken,  leiden tot een ontstekingsreactie in tumorcellen. Zulke ontstekingsreacties activeren het afweersysteem, en dit kan betekenen dat geneesmiddelen die aangrijpen op het afweersysteem, zoals immuuntherapie, mogelijk geschikt zijn bij deze specifieke vorm van erfelijke borstkanker. Van Vugt publiceert over zijn onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.

In sommige families komen mutaties in genen voor die een verhoogd risico op kanker geven. Zoals een mutatie in het BRCA-gen: vrouwen met een mutatie in het BRCA1- of BRCA2-gen hebben 60 tot 80 procent risico om voor de leeftijd van 70 jaar borstkanker te krijgen. Ter vergelijking: vrouwen zonder BRCA-genmutatie hebben een risico van ongeveer 14 procent op borstkanker. Erfelijke borstkanker door een BRCA genmutatie is bovendien vaak een agressievere vorm van borstkanker.

Van Vugt: “Een ontstekingsreactie is eigenlijk een soort alarmsysteem van de cel: het alarm gaat af als er inbrekers zijn – bijvoorbeeld bacteriën of virussen. Ondanks dat er bij deze tumorcellen geen ‘inbrekers’ zijn, zien we wel dat het alarm afgaat.” Uit het onderzoek van Van Vugt blijkt dat tumorcellen, als gevolg van een BRCA-mutatie, zo’n signaal afgeven, wat door cellen van het afweersysteem kan worden opgemerkt.

Dat tumorcellen zo’n ontstekingsreactie geven, is voor Van Vugt een sterke aanwijzing dat deze erfelijke vorm van borstkanker in de toekomst mogelijk behandeld kan worden met medicijnen die aangrijpen op het afweersysteem, zoals immuuntherapie. Deze type medicijnen zorgen ervoor dat het immuunsysteem de tumorcellen vernietigd. Immuuntherapie wordt onder meer al ingezet bij longkanker en bij melanoom, een bepaald type huidkanker. 
   
Van Vugt gaat nu onderzoeken of borstkankercellen met BRCA-mutaties inderdaad gevoelig zijn voor verschillende vormen  van immuuntherapie. “Dit type geneesmiddel is sterk in ontwikkeling. De geneesmiddelen hiervoor zijn ontwikkeld, en worden volop getest. We gaan onderzoeken hoe we deze specifieke types borstkanker kunnen aanpakken met de middelen die beschikbaar zijn. Daarnaast willen we onderzoeken of andere genmutaties die ook borstkanker veroorzaken een vergelijkbare ontstekingsreactie geven. Een andere belangrijke vraag die wordt onderzocht is waarom het afweersysteem zulke tumorcellen al niet in een vroeg stadium opruimt.”

Het duurt nog zeker enkele jaren voordat we weten of deze manier van behandelen inderdaad effectief kan zijn voor patiënten, verwacht Van Vugt. Hij wil deze geneesmiddelen in het laboratorium testen op tumorweefsel. Pas wanneer ook dat onderzoek positieve resultaten oplevert, kan er met klinisch onderzoek worden gestart.

Van Vugt werkt in dit onderzoek samen met het Nederlands Kankerinstituut. Het onderzoek wordt gefinancierd door KWF Kankerbestrijding. Meer over het onderzoek staat in Nature.