Vroege detectie van longkanker kan de torenhoge sterfte onder longkankerpatiënten drastisch verminderen.

Door CT-longkankerscreening kan longkanker in een zeer vroeg stadium ontdekt worden, en vroege detectie van longkanker kan de torenhoge sterfte onder longkankerpatiënten drastisch verminderen. Tot die conclusie komen Europese longkankerspecialisten op basis van de resultaten van verschillende Europese onderzoeken. Toonaangevende longkankerspecialisten uit acht Europese landen dringen er daarom bij de EU-landen op aan om levensreddende longkankerscreeningprogramma's zo snel mogelijk op te zetten. Zij publiceren hun standpunt en advies voor longkankerscreening vandaag in Lancet Oncology.

De longkankerspecialisten baseren hun advies op onderzoeksresultaten van verschillende Europese onderzoeken, met als een van de belangrijkste onderzoeken de langlopende Nederlandse NELSON-studie. De analyse van de resultaten van deze studie wordt binnenkort afgerond. De resultaten tot nu toe zijn zodanig dat de artsen nu adviseren om te starten met de voorbereidingen voor landelijke screeningsprogramma’s. Hun boodschap: "longkankerscreening redt levens.”

Zeer dodelijke ziekte
Longkanker is de meest dodelijke vorm van kanker. Minder dan 10% van de mensen die de diagnose longkanker krijgt, leeft vijf jaar na de diagnose nog. Jaarlijks sterven in Nederland zo’n 11.000 mensen aan longkanker, binnen de EU gaat het om 270.000 mensen en wereldwijd veroorzaakt longkanker 1,7 miljoen sterfgevallen per jaar. Dat is bijna een vijfde van alle sterfgevallen door kanker.

Vroege opsporing
Niet voor niets zoeken specialisten naarstig naar manieren om de ziekte eerder op te sporen. Door mensen met een verhoogd risico op longkanker (zware (ex-)rokers ouder dan 50 jaar) te screenen met een CT-scan, kan de ziekte opgespoord worden voordat er uitzaaiingen ontstaan. De tumor kan dan met een relatief kleine operatieve ingreep verwijderd worden en de patiënt is genezen zonder dat chemotherapie of bestraling nodig is. Daarmee is gelijk de kosteneffectiviteit van de screening verklaard; de zeer dure longkankergeneesmiddelen zijn bij deze behandeling niet meer nodig.

Het percentage tumoren dat met CT-screening in een vroeg stadium wordt gevonden is vergelijkbaar met de resultaten van een belangrijke Amerikaanse studie, waarin 20% mortaliteitsreductie is aangetoond. Daarop baseren de specialisten hun krachtige aanbeveling: start nu met de voorbereidingen op CT-longkankerscreening terwijl op korte termijn de eindconclusies van NELSON-studie wordt verwacht.

Technische vooruitgang
Sinds begin deze eeuw is het mogelijk om met een CT-scan niet alleen de diameter van een tumor, maar ook het volume te bepalen. Door het volume van de tumor uiterst nauwkeurig te volgen, kan de groeisnelheid van de tumor gemeten worden en dat is één van de belangrijkste indicatoren voor kwaadaardigheid van tumor.

Nederlandse situatie
Als enige Europese land heeft Nederland een wet op het bevolkingsonderzoek. Zo moet de op te sporen ziekte ernstig genoeg zijn, moet de gezondheidswinst door screening aanzienlijk zijn en moet er een gedegen kosten-baten analyse zijn gemaakt. Ook is het hier verplicht om een proef-bevolkingsonderzoek op te zetten. De NELSON-studie kreeg in 2001 toestemming van de minister om als proef-bevolkingsonderzoek uitgevoerd te worden.

Aanbevelingen
Deop 28 november gepubliceerde EU-position statement on Lung Cancer Screening (EUPS) is opgesteld door professor Matthijs Oudkerk (UMCG, Rijksuniversiteit Groningen) en professor John Field (University of Liverpool) samen met 20 longkankerspecialisten uit heel Europa, waaronder Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Italië, Spanje, Nederland, Polen en het Verenigd Koninkrijk.

In de EUPS doen zij een aantal aanbevelingen over hoe de Europese landen longkankerscreening succesvol kunnen opzetten en uitvoeren en roepen zij EU-landen op om nu te beginnen met de voorbereidingen zodat over 18 maanden gestart kan worden met de implementatie van effectieve CT-longkankerscreening. De voorbereidingen die getroffen moeten worden zijn onder andere het werven van voldoende radiologen voor het beoordelen van de CT-scans, ontwikkelen van geautomatiseerde data-analyse, het investeren in CT-scanners en het opstellen van een plan voor het identificeren en uitnodigen van personen met een hoog risico op longkanker.