Om mee te kunnen blijven doen in de huidige krappe arbeidsmarkt is verhoging van salarissen in de zorg voor ouderen en chronisch zieken essentieel

Het overleg over de grootste cao van Nederland dreigt muurvast te lopen. ActiZ branchevereniging van zorgorganisaties roept het kabinet op werk te maken van de benodigde loonruimte voor medewerkers in de zorg voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken. ‘We zijn vol ambitie in gesprek met de vakbonden om tot een goede cao te komen’, zegt ActiZ-voorzitter Anneke Westerlaken, ‘maar gezien de bestaande achterstand in salaris van veel verzorgenden en verpleegkundigen en de torenhoge inflatie, is het hoog tijd dat zowel het Rijk, zorgverzekeraars als zorgkantoren de noodzakelijke loonruimte in de tarieven verwerken.’

‘De arbeidsmarkt is probleem 1, 2 én 3 in de zorg’, aldus Westerlaken. De vergrijzing zorgt voor een grote toename van mensen die zorg nodig hebben, terwijl er niet genoeg zorgmedewerkers of mantelzorgers zijn. Het is volgens ActiZ daarom essentieel dat medewerkers centraal staan. ‘De druk op zorgmedewerkers in de zorg thuis en in verpleeghuizen is nog altijd enorm’, geeft Westerlaken aan. ‘Het ziekteverzuim is ongekend hoog, elke dag is het een puzzel om cliënten passende zorg te bieden.'

Miljard euro
Om überhaupt mee te kunnen blijven doen in de huidige krappe arbeidsmarkt is verhoging van salarissen in de zorg voor ouderen en chronisch zieken essentieel. De salarissen moeten tenminste gelijk worden getrokken met vergelijkbare sectoren, in en buiten de zorg. Dat kost structureel een miljard euro per jaar. Dat geld krijgen zorgorganisaties onvoldoende uit de contracten die worden afgesloten met zorgverzekeraars en zorgkantoren en ook niet van het Rijk.

‘Nederland mag deze essentiële zorgmedewerkers niet de in kou laten staan’, stelt Westerlaken. ‘Linksom of rechtsom, gaan we een cao afsluiten die recht doet aan de verdiensten van zorgmedewerkers. Maar de rekening ervan sturen we naar Den Haag.’ Deze verbetering is wel meer dan noodzakelijk volgens Westerlaken: ‘Welk signaal geef je als samenleving af wanneer je de lonen van mensen in de frontlinie van de coronapandemie structureel en aantoonbaar laat achterlopen, en dat in een tijd van stijgende kosten voor levensonderhoud?’ 

Geef zorgorganisaties de ruimte om de medewerker ook financieel op één te zetten. Anneke Westerlaken. Voorzitter van ActiZ

Het gat dichten
‘Zorgorganisaties moeten om medewerkers concurreren. Ga je als mbo’er of hbo’er aan de slag in de publieke sector of werken in het bedrijfsleven? Dan verdien je gemiddeld 6 tot 9% meer dan in de zorg. Dat gat moet echt gedicht worden’, legt voorzitter Westerlaken uit. Zorgorganisaties moeten volgens ActiZ niet alleen investeren in hun medewerkers maar ook in de digitalisering van de zorg, verdere samenwerking en verduurzaming. En keuzes maken voor andere manieren van werken en zorgverlening, om de vergrijzing het hoofd te kunnen bieden.

‘De grote verworvenheid van onze verzorgingsstaat: een sociale ouderenzorg, mogen we niet teloor laten gaan’, zegt Westerlaken. ’En dat gebeurt wel wanneer het kabinet en andere financiers niet thuis geven en structureel de hogere loonkosten niet of slechts deels verwerken in de tarieven. Geef zorgorganisaties de ruimte om de medewerker ook financieel op één te zetten. De SER heeft eerder al heel duidelijk gemaakt dat werkgeverschap de verantwoordelijkheid van werkgevers en financiers samen is, juist in een sector als deze waar medewerkers zo belangrijk en schaars zijn. ‘Het wordt tijd om daar ook naar te handelen!’

Tarieven te laag voor passend salaris
Zorgverzekeraars en zorgkantoren sturen op doelmatigheid en volume. En te weinig op uitkomsten en ruimte voor de zorgprofessional om mensen goed  te kunnen helpen, terwijl dat wel noodzakelijk is om de bestaande zorgplicht in te vullen. Dat leidt vaak tot te lage tarieven. Westerlaken: ‘Dat is penny wise, pound foolish. Een verdere exodus van zorgmedewerkers uit onze sector is catastrofaal. Dan knapt het elastiek en dreigt structurele verstopping van de zorgketen: overvolle ziekenhuizen, ellenlange wachtlijsten voor verpleeghuizen en schrijnende situaties bij kwetsbare mensen thuis omdat er te weinig thuiszorg beschikbaar is.’ Zorg verlenen is mensenwerk’ zegt Westerlaken: ‘Als we de zorgmedewerkers nu niet een passende cao met meer loon èn moderne arbeidsvoorwaarden bieden, zijn er binnenkort geen mensen meer om zorg te leveren’.

ActiZ vraagt minister Helder voor Langdurige Zorg en Sport daarom naast extra loonruimte, ook om werk te maken van de tien uitgangspunten die de dertien landelijke vertegenwoordigers van de sector opstelden om tot een toekomstbestendige ouderenzorg te komen.