Niet of nauwelijks problemen voor nederlandse ziekenhuizen door de coronacrisis

Vrijwel alle ziekenhuizen hebben ondanks een flinke daling van het aantal (poliklinische) behandelingen en het aantal opnames in 2020 een positief resultaat geboekt en winst gemaakt. Dat blijkt uit een eerste analyse van de jaarverslagen van Nederlandse ziekenhuizen over afgelopen boekjaar. Intrakoop, de inkoopcoöperatie van de zorg, en Verstegen accountants en adviseurs onderzochten de cijfers van 37 ziekenhuizen, die samen 61% van de totale omzet van de sector vertegenwoordigen. De onderzochte ziekenhuizen boekten in 2020 samen een positief resultaat van € 261 miljoen bij een omzet van € 18,6 miljard, een rendement dat vergelijkbaar is met het ‘gewone’ productiejaar 2019. Dit is te danken aan de compensatieregeling voor het omzetverlies en de extra kosten tijdens de coronapandemie.

Vorig jaar was het nog de verwachting dat veel ziekenhuizen in de rode cijfers zouden belanden door de coronacrisis. Niets is minder waar, zo blijkt uit de tot nu toe gepubliceerde jaarcijfers van 5 academische ziekenhuizen (UMC’s), 30 algemene ziekenhuizen en twee categorale ziekenhuizen. Wel wordt duidelijk wat de impact is geweest van de zogeheten uitgestelde zorg op de productiecijfers. De onderzochte ziekenhuizen laten een daling in de klinische opnamen zien van 14,5% naar in totaal 785.177. Het aantal eerste poliklinische bezoeken daalde met maar liefst 22,1%. Ook de klinische capaciteit (het aantal bedden) daalde met 4,1% naar een totaal van 20.991 bedden. Ondanks minder productie nam de omzet van de ziekenhuizen juist toe. Deze steeg met +5,5% tot 18,6 miljard. Voor een deel heeft de stijging een zogeheten incidenteel karakter. Daarbij gaat het om de compensatie voor de coronazorg die ziekenhuizen hebben ontvangen en een subsidie voor de zorgbonus, die zijn opgeteld bij de omzet. Eind vorig jaar kreeg al het zorgpersoneel een eenmalige bonus van duizend euro.

Winst ziekenhuizen blijft op peil
Bij een gestegen omzet is de winst van de ziekenhuizen gelijk gebleven: de resultaatratio (resultaat afgezet tegen de totale opbrengsten) bedroeg in 2020 – net als in 2019 - 1,4% bij de onderzochte organisaties. Daarmee blijft de winst ondanks de coronacrisis  op peil, zoals de insteek was bij de onderhandelingen over de compensatieregeling. De UMC’s deden het iets minder goed dan de algemene ziekenhuizen met een rendement van 1,2 procent tegen 1,5 procent voor de algemene ziekenhuizen. Slechts één van de onderzochte ziekenhuizen rapporteerde rode cijfers, maar dit heeft een incidenteel karakter. 

Ook de vermogensposities van de ziekenhuizen zijn het afgelopen jaar nauwelijks gewijzigd. De solvabiliteit, uitgedrukt als eigen vermogen/totale opbrengsten, steeg in 2020 licht tot 26,9% ten opzichte van 26,7% in 2019. De liquiditeitsratio nam in 2020 juist iets af: 1,3 ten opzichte van 1,4 in 2019.

Flink hoger ziekteverzuim
Zoals verwacht is het ziekteverzuim in de ziekenhuizen toegenomen. Het verzuimpercentage steeg van 5,3% (2019) naar 5,6% in 2020. Dit is de sterkste toename van het verzuim in negen jaar. In algemene ziekenhuizen (6,0%) is het verzuim hoger dan in de onderzochte academische centra, waar het verzuim vrijwel gelijk bleef (5,3%). De totale personeelskosten namen in 2020 toe met 7,4%. De lonen en salarissen stegen met 7,3% en de sociale lasten met 7,5%. Ook is het nog steeds moeilijk – ondanks de instroom van 5.000 extra personeelsleden – om de formatie op peil te houden. Dit blijkt onder andere uit de post personeel niet in loondienst (PNIL). De kosten voor de flexibele schil van zzp’ers en uitzendkrachten steeg ook in 2020 en wel met 7,6%.

Beperkte stijging kosten voor patiëntenzorg
In totaal bedroegen de inkoopuitgaven van de onderzochte ziekenhuizen € 7,6 miljard. Dit is een stijging van 3,7% ten opzichte van 2019. De inkoopgerelateerde exploitatiekosten namen toe (5,3%), terwijl de investeringen juist daalden in het afgelopen boekjaar (-6,2%). Binnen de inkoopkosten valt de beperkte stijging van de patiënt- en bewonersgebonden kosten op. Deze namen in 2020 toe met 3,9% (dit betreft de kosten van behandelingen, medicijnen en verzorging, die in 2019 met 6,8% stegen voor de hele ziekenhuissector). De kosten stegen door de relatief dure en intensieve zorg voor covid-patiënten flink, maar dit wordt ‘gecompenseerd’ doordat aan de andere kant de kosten juist daalden, omdat er in totaal minder patiënten zijn behandeld. 

Dit persbericht is gebaseerd op een eerste analyse van de jaarverslagen van 37 ziekenhuizen (61% van de omzet van de sector), die nu zijn gedeponeerd. Ziekenhuizen hebben van het ministerie van VWS uitstel gekregen en moeten uiterlijk 1 oktober hun jaarverslag over 2020 publiceren. Later dit jaar publiceert Intrakoop een uitgebreid rapport gebaseerd op de cijfers van de totale sector op www.intrakoop.nl.