Een tumor bezit vaak een diversiteit aan type cellen en kenmerken, waardoor ze lastig te behandelen zijn

Wetenschappers van het Maastricht UMC+ en bestralingskliniek Maastro hebben anderhalve ton subsidie ontvangen van de European Research Council om een innovatief kankermedicijn een stapje dichterbij patiënten te brengen. De Maastrichtse onderzoekers hebben twee veelbelovende stoffen op het oog die in staat zijn om een specifiek ontwikkelingsproces in kankerstamcellen stil te leggen. Dat moet onder meer het effect van andere therapieën vergroten en het risico op uitzaaiing verkleinen.

Een tumor bezit vaak een diversiteit aan type cellen en kenmerken, waardoor ze lastig te behandelen zijn. Radio- en chemotherapie doden weliswaar kankercellen, maar zijn daarnaast ook schadelijk voor gezond weefsel. Daar komt nog bij dat uitzaaiingen een succesvolle behandeling nog verder bemoeilijken. De noodzaak voor zeer gerichte behandelmethoden is dan ook evident. Dat is precies waar de afdeling radiotherapie en het onderzoeksteam van prof. dr. Marc Vooijs al geruime tijd onderzoek naar doen en nu subsidie voor krijgen.

Kankerstamcellen
Het onderzoek richt zich op twee stoffen die beiden in staat zijn om het ontwikkelingsproces van kankerstamcellen stil te leggen. Dit type stamcellen houdt de diversiteit binnen een tumor in stand door een continue deling en zelfvernieuwing van kankercellen. Daardoor wordt de tumor ook resistent voor therapie. Met als gevolg dat de kans op uitzaaiingen ook toeneemt. Een sleutelproces in de ontwikkeling en deling van kankerstamcellen draagt de naam NOTCH. Wordt dat proces stilgelegd, dan stopt de deling en wordt de tumor gevoeliger voor therapie. Een van de twee veelbelovende stoffen (met de naam PSEN2 inhibitor) beoogt precies dat en is dusdanig specifiek voor de tumor dat gezonde cellen (waar NOTCH ook in actief is) worden gespaard.

Zuurstofarm
De andere stof die de onderzoekers op het oog hebben, wordt pas actief in de zuurstofarme gedeelten van een tumor. Deze gebieden zijn een teken dat de tumor zich agressief kan gedragen, resistent is tegen zowel bestraling als chemo- als immuuntherapie en dus een slechte prognose kent. Deze stof (met de naam HyGSI dual-specificity inhibitor) legt eveneens het ontwikkelingsproces van de kankerstamcellen stil, maar wordt dus pas actief in de zuurstofarme gebieden (die normaliter niet in gezond weefsel voorkomen).

Business case
Voor beide stoffen gaan de onderzoekers nu in muizen de effectiviteit verder aantonen, alvorens de stap naar patiënten te kunnen maken. "Daarnaast werken we ook aan een business case", zegt hoofdonderzoeker Vooijs. "Op die manier kunnen we snel stappen maken als onze onderzoeksresultaten positief uitvallen. Voordat we daadwerkelijk een medicijn op de markt kunnen brengen dat geschikt is voor patiënten, zijn we weliswaar jaren verder, maar onze studie geeft ons ook nieuwe inzichten in het werkingsmechanisme van tumoren. Die kennis is veel waard."

Het onderzoeksproject is getiteld INGSIGHT (Inhibition of notch/ g-secretase in hypoxic tumours). Prof. dr. Marc Vooijs is een van de vijf Nederlandse wetenschappers die in deze ronde een ERC-subsidie krijgt. Voor Vooijs is het de vierde in zijn carrière.