Oudere kinderen en volwassenen spelen de hoofdrol bij de besmettingsroute van de malariamug. 

Malaria maakt de meeste slachtoffers onder kleine kinderen. Bij de besmettingsroute van mens naar mug spelen oudere kinderen en volwassenen echter een hoofdrol. Dat schrijven onderzoekers van het Radboudumc en collega’s in een publicatie in Nature Communications. Tijd om de strategie voor het blokkeren van het menselijk malariareservoir bij te stellen?

Mensen krijgen malaria van muggen. Maar alléén van muggen die via een beet de malariaparasieten al bij de mens hebben opgehaald. Mede daarom is het menselijke malariareservoir een belangrijk mikpunt in de malariabestrijding. Onderzoekers van het Radboudumc en de London School of Hygiene & Tropical Medicine hebben, samen met onderzoekers in Kenia en Burkino Faso, de rol van dit menselijke reservoir verder onderzocht.
 
‘Stille’ malaria
Een belangrijke factor is de mate van besmettelijkheid. Daarvoor namen de onderzoekers bij ruim duizend mensen die besmet waren met malaria, van heel jong tot oud, bloed af. Van ieder afzonderlijk werd het bloed via een soort “nephuid” aangeboden aan muggen en onderzocht of deze muggen besmet raakten met malariaparasieten. Onderzoeker Teun Bousema: “We zagen dat muggen een hele grote kans lopen op infectie met parasieten als ze bloed nemen van jonge kinderen. Bij wat oudere kinderen en volwassenen is de kans op infectie bij een bloedmaal aanzienlijk kleiner. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat jonge kinderen een grote hoeveelheid malariaparasieten in het bloed hebben en daarom vaak ernstig ziek worden. Oudere kinderen en volwassenen hebben veel vaker een ‘stille’ malaria: een vorm van malaria waarbij minder malariaparasieten circuleren en besmette mensen ook nauwelijks klinische verschijnselen vertonen.
 
Veel vaker gebeten
De mate van besmettelijkheid is niet de enige factor die een rol speelt in het overdragen van de malariaparasieten. Ook het aantal keren dat iemand door een mug wordt gebeten is van belang. Dat werd onderzocht door veldwerk in Kenia en Burkina Faso. De onderzoekers verzamelden muggen in huizen van geïnfecteerde families. Via het bloed dat de muggen hadden opgezogen, konden de onderzoekers – via genetische analyse – zien van welk familielid dat bloed afkomstig was. Bousema: “Daaruit blijkt dat oudere kinderen en volwassenen veel vaker worden gebeten dan jonge kinderen. Jonge kinderen zijn dan wel erg besmettelijk, maar worden niet zo vaak gebeten. Oudere kinderen en volwassen zijn minder besmettelijk, maar worden tot wel twintigmaal vaker gebeten.”
 
Blokkade verbeteren
Het feit dat volwassenen zoveel vaker gebeten worden en hierdoor, ondanks hun lage besmettelijkheid, een enorm belangrijke bron zijn voor muggenbesmettingen is een verrassende en belangrijke bevinding. Die gecombineerde bevinding maakt dit onderzoek belangrijk voor het uitroeien van malaria. Bousema: “Tot dusver richtten we ons bij de bestrijding vooral op jonge kinderen. In die leeftijdsgroep overlijden de meeste mensen aan malaria en is ook de ziektelast erg groot. Maar we zien nu, dat voor het blokkeren van de malariaverspreiding van de mens naar de mug de oudere kinderen en volwassen net zo belangrijk zijn als de jonge kinderen. In onze strategie om malaria effectief te bestrijden moeten we daar veel meer rekening mee gaan houden. Zo voorkomen we dat muggen besmet raken en pakken we het malariaprobleem bij de bron aan.”