Als nieuwe geneesmiddelen in de sluis zijn geplaatst, hebben patiënten geen of beperkte toegang tot deze middelen

De sluis voor dure geneesmiddelen is een goed middel om ziekenhuisgeneesmiddelen die goed werken met een betaalbare prijs toe te laten tot het basispakket van de zorgverzekering. Met de sluis verminderen we de verdringing van goede ziekenhuiszorg door geneesmiddelen met een te hoge prijs. Als nieuwe geneesmiddelen in de sluis zijn geplaatst, hebben patiënten geen of beperkte toegang tot deze middelen. Maar uiteindelijk levert de sluis meer gezondheidswinst op voor de samenleving, omdat meer andere ziekenhuiszorg beschikbaar blijft. Dat blijkt uit onderzoek van Equalis in opdracht van Zorginstituut Nederland. 

De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in 2015 de sluis geïntroduceerd om de duurste ziekenhuisgeneesmiddelen gecontroleerd toe te laten tot het basispakket. Nadat een middel in de sluis is geplaatst, adviseert het Zorginstituut de minister van VWS voor welke patiëntengroepen het geneesmiddel werkt en wat een maatschappelijk aanvaardbare prijs is. De minister onderhandelt met de fabrikant over de prijs van het geneesmiddel en besluit uiteindelijk over opname van het middel in het basispakket.

Andere ziekenhuiszorg onder druk
De stijgende kosten voor dure geneesmiddelen zetten de budgetten van ziekenhuizen steeds verder onder druk. Zo is het aandeel van dure geneesmiddelen in de uitgaven van medisch-specialistische zorg met € 900 miljoen gestegen, van 8% in 2016 naar 9,9% in 2022. Daardoor moeten ziekenhuizen keuzes maken die ten koste gaan van andere behandelingen, nieuwe apparatuur of personeel. De sluis is daarom een noodzakelijk middel om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden.

Meer gezondheid dankzij de sluis
Het onderzoek toont aan dat de positieve effecten van de sluis voor dure geneesmiddelen zwaarder wegen dan de negatieve effecten. Het nadeel van de sluis is dat patiënten geen of beperkte toegang hebben tot ziekenhuisgeneesmiddelen tijdens de sluisprocedure. Als patiënten langer moeten wachten op geneesmiddelen kan dat negatieve gevolgen hebben voor hun gezondheid. Het positieve effect van de sluis is dat de verdringing van ziekenhuiszorg vermindert. De sluis zorgt er namelijk voor dat geneesmiddelen alleen vergoed worden voor patiënten bij wie ze écht werken. Onnodig gebruik van dure medicijnen wordt daarmee voorkomen. Daarnaast worden door onderhandelingen de middelen vergoed tegen een lagere prijs. Op die manier voorkomt de sluis meer dan € 1 miljard aan uitgaven voor ziekenhuisgeneesmiddelen in de 5 jaar na een pakketbesluit. Dit bedrag blijft dus beschikbaar in het budget voor andere zorg in het ziekenhuis. En dat is weer goed voor de gezondheid van andere patiënten. Dus hoewel geneesmiddelen vertraagd beschikbaar komen voor patiëntengroepen, zorgt de sluis uiteindelijk voor meer gezondheid voor de samenleving. In totaal loopt dat op tot bijna 8000 extra gezonde levensjaren. Hieruit concludeert het Zorginstituut dat de sluis zijn doel bereikt.

Sluis noodzakelijk door hoge prijzen
“Nieuwe en effectieve geneesmiddelen wil je zo snel mogelijk beschikbaar maken voor patiënten”, vertelt Sjaak Wijma, bestuurder van het Zorginstituut. “Maar dat kan alleen tegen een eerlijke prijs. Dan blijft andere goede zorg ook beschikbaar. Omdat we geneesmiddelen zorgvuldig beoordelen in de sluisprocedure, maken we het mogelijk dat voor de hele samenleving meer passende zorg beschikbaar is. Wij realiseren ons dat het voor individuele patiënten hartverscheurend is dat ze langer moeten wachten op nieuwe geneesmiddelen. Daarom blijven wij fabrikanten van geneesmiddelen oproepen om hun maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen en redelijke prijzen te vragen. In dat geval zou de sluisprocedure niet nodig zijn.”

Over Zorginstituut Nederland
Iedereen die in Nederland woont of werkt, is verplicht om een zorgverzekering te hebben. Zorginstituut Nederland is een overheidsorganisatie met als belangrijkste taak het samenstellen van het basispakket van de zorgverzekering. Hierbij maken we ingewikkelde, maar noodzakelijke keuzes om ervoor te zorgen dat iedereen in Nederland goede zorg kan krijgen. Nu en in de toekomst.

Publicaties
Onderzoeksrapport Equalis over effecten van de sluis voor dure geneesmiddelen

Bron: Zorginstituut NederlandZorginstituut Nederland