Als er iets misgaat, wordt vaak alléén de zorgprofessional verantwoordelijk gehouden. Is dat eerlijk?

Er is een forse werkdruk in de zorg door het tekort aan verpleegkundigen en verzorgenden. Zorgteams zijn onderbezet. Er wordt veel meer gewerkt met zorgverleners zonder volwaardige diploma’s, terwijl het team goede zorg moet leveren. Dit is een recept voor ongelukken. Veel zorgprofessionals vinden dat dit te veel verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Als er iets misgaat, wordt vaak alléén de zorgprofessional verantwoordelijk gehouden. Is dat eerlijk?

“Nee, en daarom moet het tuchtrecht worden herzien”, zegt V&VN-voorzitter Bianca Buurman. Veel verpleegkundigen voelen zich vogelvrij. “Er moet een eerlijker systeem komen waarbij ze niet alléén verantwoordelijk worden gehouden, maar ook beschermd en ondersteund.” Dit is één van de oplossingen als antwoord op het op donderdag 20 november rapport van het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) over de gevolgen van het personeelstekort in de zorg en morele dilemma's die zorgprofessionals ervaren.

Samen met beroepsverenigingen moet het ministerie van VWS het tuchtrecht aanpassen, vindt Buurman. “Het huidige tuchtrecht richt zich op de individuele BIG-geregistreerde zorgverlener, terwijl zorg veelal teamwork is. Er moet een beter systeem komen met de nadruk op ‘leren’ in plaats van ‘straffen'.”

Buurman licht toe: “De verantwoordelijkheid voor een goed team met goed opgeleide zorgprofessionals ligt bij de zorginstelling. Als iets misgaat, moet dáár de klacht als eerste worden neergelegd. Kom je er daar niet uit, dan volgt pas het tuchtrecht. Wat mij betreft wordt deze volgorde verplicht. Voor zware zaken, zoals (seksueel) grensoverschrijdend gedrag, drank- of drugsmisbruik of diefstal moet natuurlijk direct een tuchtklachtprocedure worden gestart.”

Mag ik als patiënt dan geen klacht meer indienen bij het tuchtrecht?
“Dat moet te allen tijde kunnen, zeker als er sprake is geweest van roekeloos gedrag. Waar het V&VN om gaat is dat de verpleegkundige beschermd is voor klachten die bij de zorgorganisatie in eerste instantie thuishoren. Maar dit vraagt ook iets van instellingen. Voor patiënten is het belangrijk dat deze procedure onafhankelijk en makkelijk bereikbaar is. Als de klager niet tevreden is, dan moet de stap naar tuchtrecht mogelijk zijn.”

V&VN draagt nog twee punten aan die heel belangrijk zijn om de gevolgen van de krapte in de zorg te bestrijden. Buurman: “Er moeten meer zorgprofessionals instromen en behouden blijven, dus er moet door politiek en werkgevers flink geïnvesteerd worden in deze cruciale beroepen. Maak zorgopleidingen goedkoper en aantrekkelijker. Dicht de loonkloof met andere sectoren en betaal eerlijke stagevergoedingen. Uit recente peilingen komt naar voren dat onze leden investeren in het vak het allerbelangrijkst vinden.”

Ze vervolgt: “En laat zorgprofessionals meebeslissen over wat er op de werkvloer gebeurt. Als raden van bestuur zorgen voor zeggenschap en invloed van zorgprofessionals, dan zorgt dat voor meer werkplezier, minder morele stress en minder uitstroom.”

Het eerlijke verhaal
Tenslotte wordt het tijd dat de politiek ook het eerlijke verhaal gaat vertellen, vindt Buurman: “Namelijk dat de krapte in de zorg blijvend is. De hele samenleving moet daarmee leren omgaan. Door het gebrek aan personeel zullen keuzes gemaakt moeten worden. Welke zorg moeten verpleegkundigen en verzorgenden verlenen? En welke taken kunnen niet-zorgprofessionals doen? De politiek moet inwoners betrekken bij de keuzes die nodig zijn om zorg toegankelijk te houden. Zodat iedereen begrijpt waarom keuzes worden gemaakt en zich verantwoordelijk voelt.”

Bianca Buurman zal in de Els Borst Lezing van 26 november uitgebreid ingaan op het rapport van het CEG.

Wens: herstelgerichte aanpak
Het tuchtrecht is een juridische, onpersoonlijke procedure, zwaar voor patiënten en zorgprofessionals. V&VN wil dat er onderzoek wordt gedaan naar een alternatieve mogelijkheid om klachten in de zorg te behandelen, namelijk via een herstelgerichte aanpak. Hierbij staat het herstellen van materiele en emotionele schade centraal. Mogelijk kan deze aanpak cliënten en zorgprofessionals meer ‘recht’ doen. 

Samenvatting
Er is een blijvend tekort aan professionals in de zorg en daarmee moeten we -de hele samenleving- leren omgaan. Goed zorgen vraagt om ruimte en rugdekking voor de mensen die het werk doen.

Dat betekent:
  • dat zorgprofessionals  beter beschermd en ondersteund worden;
  • en dat er flink moet worden geïnvesteerd in hun beroep;
  • dat zorgverleners kunnen meebeslissen;
  • dat we samen in Nederland bepalen welke zorg echt nodig is.

 Alleen dan kunnen verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten hun vak blijven uitoefenen met trots, deskundigheid en compassie

Voor verdere informatie kijk op de site van V&VN

Bron: V&VN